Pierwsze miesiące życia: Jak wspierać rozwój wzrokowy niemowląt?

Wzrok jest jednym z najważniejszych zmysłów człowieka. Rozwój widzenia przebiega dynamicznie w pierwszym roku życia i stanowi istotny element ogólnego rozwoju dziecka. Warto wiedzieć czy i jak możemy wspierać rozwój wzrokowy niemowląt.

Rozwój widzenia niemowląt

Kiedy niemowlę widzi? Dziecko od urodzenia korzysta ze wzroku, chociaż początkowo widzenie jest bardzo nieostre. Noworodek zaczyna reagować na światło, używając widzenia peryferyjnego. Wyraźne widzenie centralne dopiero się rozwija. Niemowlę zauważa znajdujące się przed nim przedmioty, głównie jasne i ciemne wzory, kontrastowe obiekty. Może dostrzegać twarze, przede wszystkim twarz matki. Około 3 miesiąca życia zaczyna oglądać swoje rączki, zbliżając i oddalając się je od swoich oczu. Do około 4-6 miesiąca życia zachodzi ustabilizowanie ruchów oczu. W tym czasie dziecko zaczyna sięgać po przedmioty. W okresie około 7-10 miesiąca dziecko sprawnie przenosi wzrok z jednego obiektu na drugi, interesuje się zabawkami będącymi w ruchu, a także zaczyna przemieszczać się w ich kierunku.

Jak wspierać rozwój wzrokowy niemowląt?

1 – 2 miesiąc: około 3-4 tygodnia życia można pokazywać dziecku kontrastowe wzory, np. czarno-białe paski czy książeczki z czarno-białymi obrazkami, w odległości około kilkudziesięciu centymetrów przed oczami. W 2 miesiącu można wprowadzić obiekty z intensywnymi kolorami (żółtym i czerwonym).

3-4 miesiąc: to dobry moment na powieszenie nad łóżeczkiem karuzeli, najlepiej w intensywnych kolorach, a także wprowadzenie pierwszych grzechotek. Pokazuj dziecku kolorowe przedmioty i przesuwaj je w różnych kierunkach (sprawdzając czy dziecko śledzi ich ruch).

5-6 miesiąc: w tym okresie dobrze sprawdzą się zabawki typu grzechotki, gryzaki, dziecko będzie obserwować wyrzucane przez siebie przedmioty. Możesz pokazywać mu przedmioty, przybliżać i oddalać, a także pozwalać mu po nie sięgać.

7-10 miesiąc: dziecko w tym wieku będzie chętnie sięgać po kolorowe zabawki, zabawki poruszające się, ale także zainteresują je obrazki w książeczkach. To dobry moment na wprowadzenie zabawek, które będą wspierać koordynację wzrokowo-ruchową (np. sorter). Niemowlę powinno mieć możliwość poruszania się i docierania do interesujących je przedmiotów.

Dziecko co najmniej do 2 roku życia nie powinno mieć kontaktu z ekranami (telewizor, tablet, komputer). Wsparciem dla prawidłowego rozwoju widzenia będzie czas spędzany w naturalnym oświetleniu. Warto pamiętać o ochronie przeciwsłonecznej – początkowo w formie parasolki do wózka, a później czapki z daszkiem lub kapelusza i okularów przeciwsłonecznych.

Dlaczego warto wspierać rozwój widzenia od początku?

Prawidłowe widzenie jest ważne dla ogólnego rozwoju dziecka. Ma wpływ np. na: rozwój emocjonalny – dziecko widzi twarz rodziców, uczy się rozpoznawać emocje i rozwój motoryczny – niemowlę sięga po przedmioty, chwyta je i zaczyna poruszać się w ich kierunku. Prawidłowe funkcjonowanie wzroku wpływa także, w późniejszym okresie, na szybkość nauki czytania i pisania, a więc na wyniki w szkole. Więcej na temat wzroku dziecka przeczytasz na https://mamwzrokok.pl/.

Niepokojące objawy u niemowląt

W pierwszym roku życia wzrok rozwija się bardzo szybko. Występujące choroby oczu lub nieskorygowanie wady wzroku mogą utrudnić prawidłowy rozwój widzenia.

Objawy, które powinny zaniepokoić rodziców niemowląt to brak reakcji dziecka na widok rodzica (do 3 miesiąca życia), a później także brak zainteresowania przedmiotami w polu widzenia. Niepokojącym objawem jest występujący u dziecka zez, czyli tzw. uciekanie oka. Wymaga on konsultacji z okulistą dziecięcym. Zez pojawiający się okresowo nie powinien występować u dziecka po 3-4 miesiącu życia. Uwagę rodziców powinny wzbudzić także: nierówne lub rozszerzone źrenice, częste łzawienie oczu, pocieranie oczu przez dziecko (wkładanie sobie piąstek do oka) oraz przybliżanie przedmiotów tylko do jednego oka.

Wspomniane objawy mogą świadczyć o problemach dotyczących układu wzrokowego i wymagają konsultacji ze specjalistą.

Bibliografia

1. Krawczyński M., Wzrok niemowlęcia, Pierwsze 2 lata życia dziecka. Medycyna Praktyczna
   https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojfizyczny/52295,wzrok-niemowlecia [dostęp 10.12.24r.]
2. https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/baby-vision-development-first-year [dostęp 10.12.24r.]
3. https://pulsmedycyny.pl/medycyna/okulistyka/jak-wspierac-rozwoj-wzroku-u-noworodka/ [dostęp 11.12.24r.]